BAZA KRIEGSMARINE W ŚWINOUJŚCIU 1935 - 1945
Przemysław Federowicz

Aktualizacja: 07.09.2005

Magazyn Okrety Wojenne Nr 2/2003 (58)
Jezyk: polski

Od autora: Pierwsza wersja artykułu została napisana w 2000 roku. Od tamtej pory powstało kilkanaście jego wersji, bogatszych o nowe materiały i wiadomości. Mimo próby kompleksowego opisu bazy brak jest jeszcze wielu szczegółów odnośnie jej funkcjownowania. Nie są mi znane wszystkie numery baterii przeciwlotniczych, brak także szerszych informacji na temat ośrodków przemysłowych np. w Czajczynie. Uzyskanie wielu informacji zawartych w artykule było możliwe dzięki pracy terenowej i archiwalnej kilku osób.

Streszczenie: Autor opisuje historie powstania pierwszych kompleksów militarnych należšcych do Kriegsmarine począwszy od 1935 roku na wyspach Wolin i Uznam. Artykuł jest podzielony na cztery zasadnicze części: dowództwa, główne bazy Kriegsmarine (baza niszczycieli i torpedowców, nabrzeża płw. Kosa i płw. Zieliny, baza Kaseburg i pomocnicze kotwocowiska), składnice amunicyjno-materiałowe i zaplecze stoczniowe (zbrojownia Mulnik, zbrojownia Ognica, pozostałe zbrojownie, magazyny paliwowe, stocznia Ernst Burmester Schiffswerft oraz stocznia miejska - Bauhafen) oraz baterie zaporowe, przeciwlotnicze i nadbrzeżne oraz szkoły marynarki (baterie pprzeciwlotnicze - Flakbatterie, baterie zaporowe - Sperrbatterie, baterie polowe, baterie nadbrzeżne, szkolny odział artylerii nadbrzeżnej - Küstenartillerie-Lehrabteilung, szkoły marynarki- Marine Flakschule, stacje radiolokacyjne oraz punkty obserwacyjne i łączności

Fragment artykułu: Strategiczne położenie ujścia Świny do morza zauważono już we wczesnym średniowieczu. Niewielkie fortyfikacje obronne wznosili tutaj Słowianie, później Szwedzi i Prusacy. Od 1747 r. Świnoujście zaczęło funkcjonować jako port morski. W 1918 r. rozpoczęto zakrojone na szeroką skalę prace budowlane obejmujące zabezpieczenie portu kamiennymi falochronami oraz umocnienie nabrzeży kanału portowego. Blokada portu, przeprowadzona w 1848 r przez flotę duńską, przełamana zwycięską bitwą morską przez flotą Pruską koło półwyspu Jasmunda, stała się faktycznie momentem początkowym w przekształcaniu portu w twierdzę i bazę marynarki. Pruska flota wojenna na stałe zaczęła stacjonować w Świnoujskim porcie od 1863 roku. W latach 1848 - 1881 rozpoczęto trwającą etapami budowę fortyfikacji, chroniących port i cumujące w nim okręty. Do wybuchu I w.ś. port świnoujski urósł do rangi jednej z największych baz marynarki wojennej na Bałtyku oraz sporego garnizonu lądowego. W tutejszych basenach cumowały największe jednostki pływające ówczesnej floty bałtyckiej, dowodzone przez wielkiego admirała Henryka Pruskiego oraz okręty zespołu bojowego kontradm. Behringa. Forty i obiekty garnizonu obsadzone zostały lądowymi oddziałami marynarzy i jednostkami artylerii lądowej. Pierwszy raz pojawiły się wówczas w obrębie twierdzy ufortyfikowane baterie ciężkiej artylerii nadbrzeżnej oraz stanowiska ogniowe artylerii przeciwlotniczej.
Przegrana wojna spowodowała chwilowy upadek znaczenia twierdzy. Szczątkowa Reichsmarine i nieliczne oddziały lądowe Reichswehry, pozbawione dodatkowo na mocy Traktatu Wersalskiego ciężkiej artylerii, egzystowały w Świnoujściu zaledwie od początku lat 30 -tych. Koniunktura na zbrojenia i odbudowa potęgi militarnej nastąpiła dopiero po przejęciu władzy w Niemczech przez Hitlera. Utworzona w 1935 r. Kriegsmarine rozbudowała twierdzę do rozmiarów największego portu wojennego na Bałtyku oraz ogromnego arsenału i bazy technicznej marynarki.
Podczas II wojny światowej baza Kriegsmarine w Swinemünde pełniła rolę bardzo ważnego ogniwa w systemie bałtyckich garnizonów marynarki. Zabezpieczała bowiem działalność niemieckiej floty oraz stanowiła istotne zaplecze szkoleniowe, naukowo- badawcze i stoczniowe.

Spis treści:
Wstęp
Dowództwa
Główne bazy Kriegsmarine
- Baza niszczycieli i torpedowców
- Nabrzeża płw. Kosa i płw. Zieliny
- Baza Kaseburg
- Pomocnicze kotwocowiska
Składnice amunicyjno-materiałowe i zaplecze stoczniowe
- Zbrojownia Mulnik
- Zbrojownia Ognica
- Pozostałe zbrojownie
- Magazyny paliwowe
- Stocznia Ernst Burmester Schiffswerft KG Swinemünde
- Stocznia miejska - Bauhafen (Basen Północny)
Baterie zaporowe, przeciwlotnicze i nadbrzeżne oraz szkoły marynarki
- Baterie pprzeciwlotnicze (Flakbatterie)
- Baterie zaporowe (Sperrbatterie)
- Baterie polowe
- Baterie nadbrzeżne
- Szkolny odział artylerii nadbrzeżnej (Küstenartillerie-Lehrabteilung)
- Marine Flakschule
- Stacje radiolokacyjne
- Punkty obserwacyjne i łączności
Podsumowanie

Rozmieszczenie obiektów Kriegsmarine
Uwaga: mapa obszaru z 1942 r.

Zobacz także:
Zdjęcia obiektów militarnych na wyspach Wolin i Uznam część I
Zdjęcia obiektów militarnych na wyspach Wolin i Uznam część II
Mapa obszaru Świnoujścia z miejscem kotwiczenia Lützowa
Mapa obszaru zbrojowni Mulnik na Wyspie Uznam
Federowicz P. "Podwójna zagłada Lützowa" Okręty Wojenne 3/2000