Niemiecki lotniskowiec "GRAF ZEPPELIN"
Przemysław Federowicz
część I

Aktualizacja: 07.09.2005

Magazyn Okręty Wojenne Nr 1/2002 (51)
Jezyk: polski

Streszczenie: Artykuł opisuje projektowanie, konstrukcje okrętu: kadłub, siłownię, opancerzenie) wyposażenie lotnicze (Ju 87, Me 109, Ar 197, Fi 167 i Ar 195), uzbrojenie (105 mm SK C/33, 37 mm SK C/30 i 20 mm C/30), systemy kierowania ogniem, radary oraz wyposażenie pomocnicze. W 2 części znajduje się budowa i losy zarówno lotniskowca Graf Zeppelin oraz jego bliźniaka lotniskowca A. W artykule są umieszczone plany siłowni, przekroje poprzeczne przez wręgi 128 i 138,5 oraz boczne i plany działa kazamatowego 150 mm. Uzupełnieniem jest plan techniczny okrętu z 1938 roku.

Zobacz także:
Zdjęcie Grafa Zeppelina w Świnoujściu w 1947 roku
Drugie zdjęcie Grafa Zeppelina w Świnoujściu w 1947 roku
Druga część artykułu o Grafie Zeppelinie

Lotniskowiec Graf Zeppelin według projektu z 1938 roku.
Rys na podstawie S.Breyera Przemysław Federowicz.

Fragment artykułu: Wyciągnięte wnioski z zastosowania samolotów w operacjach morskich pierwszej wojny światowej zaowocowało szerszym spojrzeniem na tego typu współdziałanie. W tym okresie samoloty służyły na tzw. Flugzeugmutterschiffe czyli okrętach matkach samolotów Answald, Santa Elena, Oswald, Glyndwr, Adeline Hugo Stinnes 3 i na byłym krążowniku Stuttgart. Jednakże dopiero po 1917 roku wnioski i doświadczenia ze służby tych okrętów posłużyły do rozpoczęcia prac nad bardziej nowoczesnymi okrętami - nosicielami samolotów. Rozważano przebudowy statków Bremen, Königin Luise, Stettin oraz ciężkiego krążownika Roon. Lecz pierwszym w miarę nowoczesnym projektem okazał się plan przebudowy statku pasażerskiego Ausonia, znany jako projekt Ausonia. Przewidywał on budowę dwóch pasów startowych: górnego o długości 82 m dla samolotów "lądowych" i niższego 128 metrowego dla samolotów "morskich". Okręt miał przenosił 13-18 samolotów z kołami oraz około 10 wodnosamolotów.
W związku z niekorzystnym zakończeniem wojny światowej dla Niemców, wprowadzone rezolucje traktatu wersalskiego znacznie ograniczały liczebność wojsk i możliwości produkcji nowych technologii wojennych. Całkowity zakaz dotyczył posiadania lotnictwa bojowego i lotniskowców. Mimo tego potajemne szkolenia lotników prowadzone było już od 1928 roku. Dopiero po dojściu do władzy hitlerowców, rozbudowa sił zbrojnych nabrała rozpędu. Nowe spojrzenie na przyszłość sił zbrojnych wyraźnie wskazywało na ich charakter ofensywny. Marynarka wojenna rozpoczęła plan rozbudowy floty, której przeznaczeniem było przerwanie szlaków żeglugowych i izolacja Wielkiej Brytanii. Koncepcje rozwijane już w takich państwach jak Wielka Brytania, Stany Zjednoczone czy Japonia, koncentrowały się w dużej mierze nad zespołami okrętów pancernych w których składach operowały lotniskowce. Samoloty pokładowe miały spełniać role defensywne i ofensywne. Zapewniały ochronę własnego zgrupowania okrętów oraz były zdolne do samodzielnych wypadów na obiekty lądowe oraz na jednostki morskie przeciwnika.
12 marca 1934 r. zakończono szkicowanie wstępnych założeń lotniskowca przeznaczonego do działań na Morzu Północnym i Atlantyku. Projekt został jednak ostro skrytykowany przez konserwatywnego dowódcę floty admirała Readera, głównie ze względu na ilość i usytuowanie dział artylerii głównego kalibru. Jego koncepcja lotniskowca, głównie poprzez zamiłowanie do pancerników, zakładała stworzenie okrętu lotniczego mogącego samotnie walczyć z przeciwnikiem za pomocą ciężkich dział i samolotów. Wypracowana później strategia walki na morzu zakładała użycie lotniskowców w składach zespołów okrętów pancernych a nie jako samodzielnych jednostek. W kwietniu 1934 r. podjęto decyzję daty zamówienia dwóch pierwszych lotniskowców. Rozpoczęcie budowy miało rozpocząć się po 1935 r. omijając tym samym postanowienia traktatu wersalskiego.
Kompleksowe projektowanie okrętów rozpoczęło się wiosną 1934 r. Kierownikiem zespołu został Dipl.-Ing.Wilhelm Hadeler, były asystent katedry budownictwa okrętowego Technicznej Wyższej Szkoły Berlin - Charlottenburg. Za podstawę projektowania przyjęto brytyjskie lotniskowce Glorious i Courageos, natomiast niektóre rozwiązania z planów technicznych amerykańskiego okrętu Lexington. W czerwcu 1935 r. udostępniono pierwszą wersję planów lotniskowca, która została negatywnie oceniona przez konserwatywnych oficerów marynarki wojennej. Powodem było brak zdecydowania do roli, jaką lotniskowiec ma pełnić w składzie Kriegsmarine.
Największym problemem, z którym borykali się projektanci było brak doświadczeń z lat wcześniejszych z budowy tego typu okrętów. Podczas dni otwartych w Royal Navy próbowano "podglądnąć" niektóre rozwiązania zastosowane na lotniskowcu Furious lecz z nizernym skutkiem. Jesienią 1935 r. wysłana do Japonii komisja zwiedziła okręt Akagi oraz uzyskała około 100 kopii planów urządzeń i detali okrętu. Wizyta w Japonii potwierdziła projektantów w słuszności przyjętej przez nich koncepcji budowy. Lotniskowiec niemiecki kształtem był podobny do okrętów japońskich i amerykańskich. Wymóg posiadania ilości 60 samolotów nie mógł zostać zrealizowany razem z systemem obronnym okrętu wskutek czego liczbę ich zmniejszono do 43 sztuk.